13’üncü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yeni kabine üyelerinin açıklanmasının yankıları sürüyor. Yaklaşık beş yıllık ortanın akabinde Hazine ve Maliye Bakanlığı koltuğuna dönüş yapan Mehmet Şimşek’in vazife teslim merasiminde “rasyonel siyasetlere geri dönüş” sinyali vermesi, iktisat dünyasını da hareketlendirmiş durumda. Keza yaklaşık iki yıldır süregelen kriptoya getirilecek regülasyon çalışmalarına dair yeni iktisat idaresinin nasıl bir hal sergileyeceği ise merak konusu.
CryptoBilgi.com’a özel konuşan Türkiye kripto kesiminin öncü isimlerinden akademisyen Tansel Kaya, tıpkı vakitte Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği bölümünden mezun. “Avrupa Birliği ve ABD’yle daha uyumlu bir kabineyle karşı karşıyayız” diye konuşan Kaya, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na atanan Mehmet Fatih Kacır’ın ve Merkez Bankası başkanlığına getirilmesi gündeme gelen isimlerden Gaye Erkan’ın Boğaziçili olduğunu hatırlatarak şunları söylüyor: “Bu isimlerin çalışkanlığının ve eğitimlerinin sorgulanacak bir tarafı yok. Boğaziçililer olağanda siyasette hiç yoktur, genelde özel dala yönelirler. Bu sefer kamu hizmetine geliyor bu beşerler, ülke için kazanım olduğunu düşünüyorum.”
“Mehmet Şimşek geçmişte kriptoya mesafeliydi”
“Sayın Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tecrübeli bir isim. Kripto konusuna ise uzaklıklı. Hatta kriptoyu Lale Çılgınlığı’na benzetmişti. Ancak natürel bu açıklamaları 2018 yılından kalma, devrin şartlarıyla algılamak gerekiyor” diye konuşan Kaya, ekliyor: “Görüşleri ne kadar değişti bilmiyorum ancak rasyonel siyasetlere dönmemiz gerektiğini söylüyor.”
“ABD’deki kriptoya dair olumsuz görüş bize sirayet edebilir”
Şimşek’in vazife tesliminde sarf ettiği “rasyonel siyasetlere dönüş” iletisini yorumlayan Kaya, “Rasyonel fikir dediğimizde ABD ve Avrupa’daki finans dünyasının hükümran görüşleri benimsenecek demektir. Bu, kriptoya daha uzaklıklı bir tablo ortaya çıkarıyor. ABD epey olumsuz bir tablo çiziyor kripto konusunda. Senatör Elizabeth Warren’ın kriptoya dair olumsuz görüşleri de biliniyor. ABD’deki kriptoya dair olumsuz görüşün bize sirayet edeceğinden tasa ediyorum” diye konuşuyor.
“Regülasyonlarda Avrupa Birliği düzenlemeleri rehber alınabilir”
Avrupa Birliği’nin son periyotta hayata geçirdiği Kripto Varlık Piyasaları Düzenlemesi’nin (MiCA) kripto varlıkları tanıdığını, tasnif ettiğini, borsaları düzenlediğini ve kripto alım satımına insider trading üzere fesat karıştırılmasına yönelik cezalar getirdiğini hatırlatan Kaya şunları söylüyor: “Bunlar hoş şeyler. Tahminen bu tarafta bir yönelim olabilir, MiCA rehber alınabilir. Tercih edecekleri istikametin de bu tarafta olacağını düşünüyorum. Baktığınız vakit MiCA şu ana dek yapılmış en elle tutulur bir regülasyon.”
“Kripto kabak üzere ortada”
Yaklaşık iki yıldır üzerinde çalışılan, Ankara’da bahse dair düzenlenen Çalıştaylar sonucunda birtakım taslakların kamuoyuyla paylaşıldığı kripto regülasyonlarına dair birçok sav kelam konusu. Kimileri sert bir regülasyon beklerken, bir kesim de görece hür bir mevzuat beklentisi içinde. Fakat süreç bazlı vergi üzere mevzular kesimin tartıştığı hususlar ortasında. “Döviz süreçlerinden alınan kambiyo vergisi üzere, düşük yüzdeli bir süreç bazlı vergi bekliyorum. Hatta kripto para borsaları da süreçlerde yüzde 18 KDV vermektense bunu istiyorlar” diye konuşan Tansel, ekliyor: “Kripto şu anda kabak üzere ortada. Kesinlikle buradan gelir elde etmek istenilecektir.”
Eski Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin Binance CEO’su Changpeng Zhao’yla (CZ) yaptığı görüşmeye atıfta bulunan Kaya, “CZ’yle yapılan görüntü konferans, devlet yordamına çok uygun değildi. Geçmişte Cumhurbaşkanı’nın katıldığı blokzincir konferansı üzere etkinlikler daha sık düzenlenebilir, CZ üzere isimler davet edilerek özel görüşmeler yapılabilir” görüşünü savunuyor.
“Blokzincir âlâ, kripto paralar kumar” görüşü devam mı edecek?
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in kripto paralar ve blokzincir teknolojilerine dair geçmişte yaptığı açıklamaların, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yakın vakitte bahse dair yaptığı açıklamalarla paralellik gösterdiği ise bir gerçek. Gerçekten 2022’nin Ekim ayında İstanbul Üniversitesi’nde düzenlenen Blokzincir İstanbul Programı’na katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Gençlerimize hiçbir desteği olmayan kripto para kumarlarına yönelmeleri yerine blokzincir teknolojisi üzere yeniliklerin değiştirilmesinde yer alarak daha büyük ve mümbit mecralara yönelmeleri tavsiyesinde bulunuyorum” tabirlerini kullanmış, “Hedefimiz bu alanda da tüketici değil, tasarlayıcı, üretici, istikamet verici ve takip eden değil, takip edilen pozisyona ulaşmaktır” diye konuşmuştu. Kaya, kelam konusu açıklamalara dair “Kripto paralara toz kondurmak istemiyoruz ancak baktığınız vakit birçok olumsuz gelişme yaşandı geçmişte” görüşünü savunuyor ve ekliyor: “Thodex, FTX, LUNA ve NFT’lerin ponzi olduğuna dair toplumda olumsuz bir algı kelam konusu. Cumhurbaşkanı ve Bakan’ın ‘Blokzincir uygundur fakat kripto paralar kumardır’ derken de haklılık hisseleri olduğunu düşünüyorum. Ne de olsa regüle edilmemiş bir yapıdan bahsediyoruz.”
Dijital Türk Lirası’nın akıbeti
Blokzincir teknolojilerine Türkiye’nin üzerinde çalıştığı bir husus ise Dijital Türk Lirası. 2022 Aralık’ta Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yapılan açıklamada, Dijital Türk Lirası Projesi’nin birinci faz çalışmaları kapsamında Dijital Türk Lirası Ağı üzerindeki birinci ödeme süreçleri başarılı bir biçimde gerçekleştirildiği ve kapalı devre pilot uygulama testlerine 2023 yılının birinci çeyreğinde de devam edeceği duyurulmuştu. Pekala yeni iktisat idaresiyle bir arada Dijital Türk Lirası’nın akıbeti ne olacak? Kaya, “Mehmet Şimşek’in 2018’deki bir konuşmasını dinledim: Kripto paralara benzeyen Dijital Türk Lirası üretmek istiyoruz demiş o vakitler. Gerçekten de ondan sonra gelen bakanlar, bu projeyi devam ettirdi. Taşınabilir uygulama olarak ben demosunu gördüm. Bankacılık uygulamaları için bankalara muhtaçsınız. Ama burada süreçler büsbütün vatandaşa ait” diye konuşuyor.
